Pijnvrij worden door de TMS / mind-body visie: weggestopte angst en verdrongen verdriet

4 juni 2021. Ik had na veel weerstand de kracht gevonden om mijn roeispanen te pakken en had uiteindelijk met geknepen ogen de kant los durven laten. Mijn behandeling en herstel was al even begonnen: mijn reis naar een pijnvrije toekomst. Op die reis was ik dankzij verschillende oefeningen al van alles tegengekomen, waaronder boosheid, zoals beschreven in mijn vorige blog. Ik was er inmiddels van overtuigd dat mijn pijnklachten voortkwamen uit verdrongen emoties. Op de momenten dat ik mijn verdrongen emoties opzocht, was mijn pijn namelijk op zijn allerergst en na ik de emoties uitte, nam de pijn weer af. Maar het verwerken van boosheid was niet genoeg. Ik was al weken bezig en lag nog steeds te dobberen dicht bij de kant: mijn pijn bleef terugkomen en het voelde alsof ik niet verder kwam. Er was duidelijk meer wat ik verdrongen had.
Dobberend bij de kant, kwam ik tot ontdekking dat onder mijn boosheid angst lag. Angst dat ik te veel zou zijn was, niet goed genoeg zou zijn of dat mensen mijn pijn of behoeftes irritant vonden. Ik was bang dat ik afgewezen zou worden als ik mijn pijn toonde en uitte wat ik werkelijk nodig had. Ik doorvoelde de angst, uitte deze angst door er vrijuit over te schrijven en kwam regelrecht bij een derde verdrongen emotie.
Verbogen onder die angst zat verdriet: een gevoel van waardeloosheid. Als volwassene kom je vaak genoeg in situaties die je verdrietig kunnen maken. Dat is op zich geen probleem. Als volwassene kun je namelijk voor jezelf zorgen, voor jezelf opkomen, keuzes maken die je verdriet doen afnemen en weet je dat je verdriet weer slijt. Als kind is dat anders, ten eerste ben je cognitief en sociaal emotioneel nog niet volledig ontwikkeld, waardoor je voor troost afhankelijk bent van anderen. Je hebt nog geen controle over je gedachtes en weet niet of en hoe verdriet stopt. Dat maakt verdriet erger: als je heftig verdriet hebt, je niet voor jezelf kunt zorgen en niet weet dat het overgaat, kan een waardeloos gevoel levensbedreigend zijn. Om levensbedreigende situaties te voorkomen, verdringen we onbewust deze emoties en leidt ons brein ons af met pijn. Het verdringen van emoties in onze jeugd is dus een natuurlijk beschermingsmechanisme en gebeurt veel vaker dan dat we doorhebben. Doordat we emoties onbewust verdringen en niet verwerken, kunnen we in het heden nog steeds geraakt worden door emoties van vroeger. In de boeken die ik las, stond dat er een verschil bestond tussen verdrietig zijn om ‘recente pijn’ en verdrietig zijn om ‘oude pijn. Zo kun je huilen om wat je mist en voelt als volwassene, maar ook om wat je mistte en voelde als kind. Als je huilt als kind heb je meer pijn en huil je dieper. ‘Je voelt wanneer je huilt om oude pijn’, las ik in een van die boeken. Lekker makkelijk praten, dacht ik. Wat heb je eraan om te huilen om verdriet dat je had als kind, die periode is toch voorbij?! Ik zocht het verdriet met oefeningen op, maar vroeg me tegelijkertijd af of ik dan verdrietig was om wat ik miste als volwassene of wat ik miste als kind. Hoe weet je het verschil? Ik had heus weleens gehuild om dingen van vroeger en had opnieuw tranen gelaten bij het doen van verschillende oefeningen. Dus ik was klaar dacht ik. Ik had alle stappen gehad en had alle emoties doorlopen. Ik was boos geweest, had angst gevoeld en er ook nog wat tranen om gelaten. De cirkel was rond en mijn pijn kon vertrekken. Ik pakte mijn roeispanen, maar kwam nog steeds niet vooruit. Ik snapte er niets van.
Helaas had ik te vroeg gejuicht. Een paar dagen later kwam het verdriet regelrecht terug en heviger dan ooit. Ik was niet meer te stoppen en kon me met geen mogelijkheid van het verdriet afleiden. Een pijn, een waardeloos gevoel, zo hevig en zo intens dat ik regelrecht snapte wat ze in de boeken geschreven hadden. Ondanks dat ik in al die jaren veel met psychologen had gesproken over moeilijke momenten in mijn jeugd, was het dit keer anders. Ik begreep niet alleen waar mijn lichamelijke en psychische klachten vandaan kwamen, maar voelde het ook. Ik voelde voor het eerst wat ik in mijn jeugd heb moeten verdringen: een verdrietige, oneerlijke en onmachtige strijd als kind, waarvan ik van tevoren wist dat ik hem niet zou winnen.
Sidenote: Verdrongen emoties ontstaan bij stressvolle of traumatische ervaringen. Het uiten van deze verdrongen emoties is heftig, maar gaat ook voorbij. Bovendien had het bij mij een direct verband met pijnvermindering: hoe meer emoties ik voelde en uitte, hoe minder mijn pijn werd. Door al mijn verdrongen emoties te voelen, te uiten en te verwerken, kon ik eindelijk gaan varen en kwam ik steeds dichter bij een pijnvrije toekomst. Een krachtig boek dat kan helpen bij het uiten en verwerken van verdrongen emoties uit traumatische ervaringen is ‘De tijger ontwaakt’ van Peter Levine. Het boek geeft handleidingen van hoe je van je eigen posttraumatische stressklachten kunt herstellen. Let op: wanneer je merkt dat het voelen en verwerken van verdrongen emoties uit trauma’s te ingrijpend is, doe dit dan altijd samen met een therapeut.
