Depressie en perfectionisme vermijdt boosheid op de ander
6 februari 2021. Net als vele mensen met chronisch pijn, ben ik een echte perfectionist. Zeker nu ik sinds de lockdown niet zo lekker in mijn vel zit, kan ik lange dagen maken en me volledig storten op mijn studie en werk. En alhoewel ik dacht dat verdriet ‘mijn verdrongen emotie’ achter mijn perfectionisme was, bleek dat niet helemaal te kloppen.

Perfectionisme komt voort uit een zoektocht naar waardering en een vermijding van afwijzing. Wanneer je streeft naar perfectie, móeten anderen jou wel goed vinden en is de kans zeer klein dat je wordt afgewezen. Perfectionisten leven vaak met ‘valse hoop’, de (onjuiste) overtuiging dat alleen als je goed genoeg je best doet, je gewaardeerd wordt. Daarbij hebben perfectionisten een overdosis aan zelfkritiek: het kan altijd nog een stukje beter! Maar er is meer. Want wat als je het perfecte werk hebt geleverd, ongelooflijk goed geweest bent voor een ander, maar hier geen waardering voor krijgt? Ben je dan alsnog tevreden? Blijf je dan kritisch op jezelf, of word je ook licht gefrustreerd omdat de ander al jouw harde werk niet ziet?
Zelfkritiek, heeft vaak niet enkel te maken met frustratie naar jezelf, maar ook met frustratie naar de ander. De meeste van ons zullen teleurgesteld zijn als ze niet de erkenning en waardering krijgen, die ze denken te verdienen. We zijn gefrustreerd omdat we ‘ongezien’ blijven. Echter uiten we deze frustratie op de ander niet, sterker nog: velen van ons voelen deze frustratie geen eens. De frustratie verandert in nog meer zelfkritiek, nog harder werken en depressieve gevoelens: de valse overtuiging dat we niet belangrijk genoeg zijn omdat de erkenning en waardering van de ander ontbreekt.
Maar waarom is het eigenlijk zo makkelijk om kritisch te zijn naar onszelf, in plaats van gefrustreerd te zijn naar een ander? Frustratie is een vorm van boosheid. Boosheid is een emotie die veel verdrongen wordt. En dat is niet voor niks! Boosheid is namelijk ook een vaak ongeaccepteerde emotie in de maatschappij. We zijn gewend om redelijk te doen, onze boosheid weg te slikken. Al in onze vroegste kinderjaren hebben we geleerd om onze boosheid naar een ander niet te uiten. Als je als kind boos werd omdat je iets niet mocht, zeiden je ouders dat je moest luisteren, je niet zo aan moest stellen. Hoe ouder je wordt, hoe minder boos je mag zijn. ‘Kijk eerst eens naar jezelf, voordat je naar een ander wijst!’
Boosheid is dus geregeld ongeaccepteerd en daarbij ook onveilig. Het roept verzet en een negatieve reactie van anderen op. Verdriet daarentegen, is meer geaccepteerd. Wie verdrietig is, krijgt geen negatieve reactie, maar vaak troost en steun. Vandaar dat het vele malen makkelijker is om verdrietig te zijn om wat je mist, dan boos te zijn op wat een ander jou niet geeft. Het uiten van je boosheid op de ander, kan je relaties met die personen aantasten en negatieve gevolgen hebben voor jezelf. Om die reden, is het ook goed om jouw frustratie en boosheid niet altijd tegenover de ander te uiten. Echter is het wel belangrijk om deze frustratie niet weg te slikken, maar voor jezelf te erkennen. Doordat je de frustratie op de ander erkent, hoef je je niet verdrietig te voelen en boos te zijn op jezelf. Als je begrijpt dat jouw perfectionisme voortkomt uit frustratie omdat een ander jou onvoldoende waardeert of gewaardeerd heeft en niet voortkomt uit eigen gebreken, is het niet langer nodig om nog harder te werken en kritisch naar jezelf te zijn. Het erkennen van de frustratie, en het in privé uiten voor jezelf, zal je helpen om de lat lager te leggen en je depressieve gevoelens doen afnemen.