Is de mind-body visie van toepassing op mijn klachten?
8 januari 2021. Al veertien jaar lang probeer ik verschillende behandelingen, en elke keer lijk ik een uitzondering te zijn. De behandelingen werken net niet bij mij. Dus, toen ik voor het eerst hoorde over de behandeling die emoties centraal stelt als medicijn, was mijn reactie: ‘Misschien wel, waarschijnlijk niet.’ Het voelde als een herhaling van eerdere teleurstellingen. Totdat ik plotseling niet meer de uitzondering was, maar de regel.
Terwijl ik meer leerde over een emotionele benadering, groeide mijn overtuiging dat hier de oplossing lag. Alles viel op zijn plaats. Een lijst van karaktereigenschappen die kenmerkend zouden zijn voor mensen met chronische klachten bracht het inzicht. ‘Perfectionisme, streng voor mezelf, graag goed of aardig gevonden willen worden’ – deze eigenschappen stonden op mijn voorhoofd geschreven. Ze werden genoemd als alarmerende signalen van mogelijk verdrongen emoties, typisch voor mensen met chronische pijn. ‘Toevallig’, dacht ik, maar naarmate ik verder las, herkende ik steeds meer eigenschappen. Hoge verwachtingen, een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, onzekerheid, moeite met beslissingen nemen en veel zorgen maken, allemaal typische kenmerken van mensen met chronische pijn. En typisch voor mij, zo bleek. Het verbaasde me en liet me achter in verwarring. Want wat hebben deze eigenschappen te maken met pijn?
Deze karaktereigenschappen beschrijven mensen die gewend zijn om emoties te onderdrukken, bewust en onbewust, uit angst anderen niet te kwetsen. Zo kunnen emoties verdrongen worden. Telkens wanneer een situatie zich voordoet die herinnert aan een pijnlijke emotie die je niet kon of mocht voelen, zal je brein je afleiden: je ervaart pijn. Als je deze karaktereigenschappen herkent, betekent dat niet automatisch dat je chronische klachten ontwikkelt. Het geeft wel een verhoogd risico aan.
Naast karaktereigenschappen zijn er ook ‘klachteigenschappen’ die typerend zijn voor een emotionele oorzaak. Het lichaam is ontworpen om te herstellen, en normaal gesproken zou een klacht binnen drie maanden moeten verdwijnen als er geen ernstige medische oorzaak is. Blijft de klacht bestaan, dan is de kans groot dat emoties een rol spelen, onbewust gekoppeld aan de pijn.
Ik herkende dit mechanisme toen ik terugdacht aan een voetbaltraining op mijn negende. Ik was fanatiek, viel en voelde niet alleen fysieke pijn, maar ook boosheid, machteloosheid en teleurstelling. Die emoties werden destijds genegeerd, en nu zouden ze mogelijk gekoppeld kunnen zijn aan mijn huidige klachten. Lichamelijke pijn, voortkomend uit onderdrukte emoties, fungeert als een beschermingsmechanisme.
De connectie tussen lichaam en geest is meer dan duidelijk in alledaagse situaties, zoals buikpijn voor een tentamen of hoofdpijn na een intens gesprek. Maar wat als deze connectie sterker is bij hevigere emoties? Dat is waar de mind-body benadering op doelt. Emoties kunnen het lichaam nog meer beïnvloeden en leiden tot intensere pijn. Maar ik twijfelde. Mijn emoties uitten zich toch niet altijd in pijn? En waarom heb ik soms altijd pijn, zelfs bij activiteiten die ik leuk vind? Deze vragen beantwoord ik in m’n volgende blog, waar ik dieper inga op pijn bij activiteiten.