1 augustus 2021. Lichamelijke klachten met een emotionele oorzaak komen heel vaak voor. Echter blijft de emotionele oorzaak vaak onbewust en onbehandeld, waardoor de klachten aanhouden en ermee om leren gaan het hoogst haalbare lijkt. Er is echter meer mogelijk. Wanneer je als zorgverlener weet waar je moet zoeken, kun je de verdrongen emoties opsporen die de lichamelijke pijn gaande houden.

Er zijn meerdere wegen om tot de kern te komen. Daarom zijn zorgverleners met allerlei verschillende achtergronden in staat om tot dezelfde kern van een klachten te komen. Sommige therapeuten gebruiken een lichamelijke benadering: in je lichaam voelen. Denk bijvoorbeeld aan haptonomie of lichaamsgerichte psychotherapie. Zelf houd ik van goed luisteren. Ik hoor aanwijzingen in de woorden die iemand gebruikt, de toon, de metaforen etc.

Michelle en ik zijn begonnen met een tijdlijn waarop we al haar lichamelijke klachten plaatsten. We bespraken de situaties in haar leven die samenvielen met het starten of het verergeren van pijn. Zodoende zagen we een link tussen haar pijn en situaties in haar leven die emotioneel pijnlijk waren en waarin haar gevoelens / behoeften niet werden gezien of erkend. We bespraken ook dat haar omgeving het wegdrukken van gevoelens soms stimuleerde. Verder bespraken we de pijnlijke momenten waarop zij haar gevoelens of behoeften wel uitte en hier een afwijzende reactie op kwam.

Ten aanzien van al deze situaties overheerste in Michelle machteloosheid, schuldgevoel en onzekerheid over haarzelf: allemaal vrij krachteloze gevoelens. We bespraken dat in alle pijnlijke situaties ook krachtige gevoelens opkomen: boosheid in de vorm van opkomen voor jezelf. En verlangens naar contact en erkenning. Via de gesprekken en de oefeningen thuis leerde Michelle om verdrongen gevoelens te verkennen, ruimte te geven en echt te doorvoelen. We werkten met de vragen:

– wat wil jouw boosheid doen in deze situatie? Hoe wil jouw boosheid voor jezelf opkomen?

– wat verlangde je in deze situatie als alles mogelijk is? Maak het beeld perfect en heel concreet: wat zou je horen, zien, voelen in de ideale situatie? Hoe zou de ander kijken? Wat zou de ander zeggen? Hoe zou de ander je aanraken?

Met het voelen van deze verborgen emoties en verlangens, verminderde de pijnintensiteit en frequentie. Eindelijk werden haar gevoelens gezien, en wel door haarzelf.

Het traject was niet klaar. We zagen dat Michelles pijn steeds opspeelde in situaties die zich kenmerkten door een conflict tussen anderen tevreden houden, en haar eigen gevoel volgen.

We zagen dat Michelle zich soms niet uitte in situaties waar dat wel passend was, uit angst om veeleisend of een drammer te zijn, en zodoende meeging in verwachtingen waar zij zich niet goed bij voelde. Ook zagen we onzekerheid in haar wanneer de verwachtingen van anderen niet helder waren. Het was een worsteling tussen de behoeften van anderen en die van haarzelf. Dit blijft een punt van aandacht, maar hoeft niet langer een bron van lichamelijke pijn te zijn.

Michelle kan heel goed voelen, en neemt het verband waar tussen hoe zij zich voelt, hoeveel pijn ze heeft en wat er in haar leven speelt. Dit goed kunnen voelen heeft haar traject versneld. Voor sommige mensen met aanhoudende pijn is het leren voelen iets wat meer tijd en aandacht kost.

Michelle is op een punt geweest waarop artsen haar adviseerden om haar zenuwen te laten doorsnijden en zodoende de pijn te stoppen. Wat een gruwelijke aanpak! Er is veel meer kennis en bewustwording nodig wat betreft de rol van emoties bij het aanhouden van pijn.

Nienke Feberwee

Eigenaar Emotie als Medicijn
Fysiotherapeut n.p.